شرط اصلی اجرای یک طرح تربیتی

از آنجا که پیاده‌سازی کامل فرآیند شجره طیبه صالحین در مساجد کشور در اصل، به منزله‌ی پیاده‌سازی یک پروژه بزرگ تربیتی و دینی به شمار می‌آید، پس در این مجال، برای فهم بیشتر موضوع، به بررسی برخی پیش شرطهای اساسی تحقق این امر در جامعه کنونی می‌پردازیم. در شرایط موجود، پروژه بزرگ تربیتی و معرفتی صالحین، در واقع نسخه اصلی برنامه ریزی استراتژیک فرهنگی جوامع شیعی، برای زمینه‌سازی ظهور منجی عالم بشریت مهدی موعود (عج) است ...

ادامه نوشته

موانع تغییر رویکرد برای اجرای طرح صالحین

جهت تحقق امر مهم احیاء و فعال‌سازی مساجد شیعه در آخرالزمان یا همان جریان صالحین، نخست باید نگرش مهره‌های فرهنگی موثر در سایر شهرهای کشور را نسبت به این موضوع اصلاح و تصحیح نمود که البته برای این کار، فعالان فرهنگی تشکل‌های دینی، باید در وهله‌ی نخست برای تشکل متبوع خود، قادر به یک رسالت تشکیلاتی حداقلی باشند ...

ادامه نوشته

تغییر رویکرد لازمه طرح صالحین

منشاء پیدایش جریان مسجدی در اهواز، در اولین لایه‌های زیربنایی آن، بیش از همه مبتنی بر همان تغییر رویکرد اساسی و مهم، از نظامی گری در جنگ سخت، به رزمندگی و مجاهدت از نوعی دیگر و متناسب با نیاز جبهه جنگ نرم بوده است ...

ادامه نوشته

تعداد اعضای حلقه‌های طرح شجره طیبه صالحین

اعضای حلقه‌های تربیتی صالحین معمولا 15 تا 20 نفرند که در موارد استثناء می‌تواند کمتر یا بیشتر از این تعداد هم باشد. مثلا به 25 نفر برسد و یا 9 نفر باشد.

استاندارد عددی 15 تا 20 نفر، از این رو در سیر تربیتی صالحین لحاظ شده است که تشکیل گروه و حلقه تربیتی با کمتر از 15 نفر عضو، برای یک گروه صالحین، که قرار است حداقل یک سال با یک مربی (سر گروه) مراتب رشد و کمال را طی کنند احتمال دارد به دلیل عدم ثبات نیروها، جا به جایی و تغییر محل سکونت اعضاء و یا هر از گاهی به دلیل غیبت چند نفر از آنان در جلسات، لطمه خورده و به لحاظ کیفی آسیب ببیند.
بعنوان مثال، در حلقه‌ای که 10 تا 12 نفر عضو وجود دارد، اگر فرض کنیم سه یا چهار نفر از آن‌ها غایب باشند بدون شک شر و حال لازم و رغبت انگیزی مناسب در طرح طرفینی مباحث ایجاد نخواهد شد.
همچنین دلیل تعیین حد نصاب اعضاء در یک حلقه تربیتی به تعداد 20 تا 25 نفر نیز آن است که چون شاه بیت تربیت در حلقه‌های صالحین، در واقع همان تاثیر شگرف برقراری رابطه عمیق عاطفی ناصحانه، بین مربی (سرگروه) و متربی است، پس بر این اساس طبیعی به نظر می‌رسد که در این میان، تذکرات و توصیه‌های فردی مربی به اعضاء گروه، و نیز تشویق و تنبیه متربیان توسط مربی در مواقع لازم در کنار پایه ریزی ارتباط موثر با والدین و برقراری رابطه دوستانه هدایت گر و خیرخواهانه در فضایی غیر رسمی و صمیمی، همه و همه جزء رموز اصلی موفقیت مربیان و سرگروههای حلقه‌های تربیتی صالحین می‌باشند که این مهم، با عضویت بیشتر از 20 یا 25 نفر در یک حلقه، کبه طور قطع و یقین صورت نخواهد پذیرفت.
علاوه بر این، اعضای حلقه‌های تربیتی صالحین، حتما می‌بایست هم سطح، هم سن و همدل باشند که در این خصوص بعدها به تفصیل سخن خواهیم گفت.

دلایل نشستن حلقه ای در طرح صالحین

پیشینه تاریخی اجرای شجره طیبه صالحین، یا همان تشکیل حلقه های تربیتی معرفتی در مسجد، بیش از همه به صدر اسلام در مسجد النبی، مسجد قبا و سایر مساجد مکه و مدینه بر می گردد.
چنانچه روش تربیتی و معرفت افزایی در جریان صالحین نیز به تمام و کمال، به مشی عملی اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) و سیره اولیاء خدا و بزرگان دین بر می گردد.

نظام واره شکلی صالحین، نشستن حلقه ای افراد را در جلسات به چند دلیل مورد تاکید قرار داده است:
۱) اول آنکه در نظام حلقه ای برای هیچ کس، صدر و ذیل و بالا و پایین قائل نمی شویم و تمامی اعضاء گروه را در مقام تعلیم و تربیت و نیز در مرتبه پرورش و تزکیه، تقریبا هم طراز و هم رتبه یکدیگر فرض می کنیم که به این ترتیب، همه اعضای گروه به یک اندازه برای آموختن و تعالی و رشد و کمال و معرفت در خود احساس نیاز خواهند کرد.
چنانچه در این باره، در آموزه های دینی می خوانیم که در صدر اسلام نیز، گاهی وقتی فردی به دنبال رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در مسجد می آمد، قبل از اینکه اصحاب، ایشان را معرفی کنند، خودش از ترتیب نشستن افراد نمی توانست حضرت را بشناسد، که این امر، حاکی از نشستن حلقه ای افراد در آن جلسات می باشد.

۲) دوم آنکه در نظام نشستن حلقه ای و دایره وار، همه اعضای گروه در مباحث شرکت داده می شوند و ترس و واهمه احتمالی افراد خجالتی و کم رو برای سخن گفتن و ابراز عقیده، در فضای صمیمی و بدور از هر گونه تکلف حلقه تربیتی، از بین خواهد رفت و بر این اساس تمامی حاضران فرصت حضور در حلقه را به منظور رشد و ارتقاء دانش و بصیرت خود مغتنم می شمارند.

۳) و بالاخره سوم آنکه در نظام حلقه ای، برای مربی که نقش مبلغ یا همان پیام رسان دینی را ایفا می کند، امکان بهره برداری از اثرگذارترین شیوه ی تبلیغ و آموزش، یعنی همان تبلیغ چهره به چهره، سینه به سینه یا به تعبیر روایات اسلامی بالمشافهه فراهم می گردد.

هدف از شجره طیبه صالحین (طرح صالحین)

تربیت انسان مومن، بصیر، مجاهد، فعال، انقلابی و دارای موضع از اهداف اصلی و اساسی شجره طیبه صالحین است. صالحین در واقع، بمنزله هموار کردن مسیر ظهور امام عصر (عج)، کادرسازی دوباره برای انقلاب و نیز جریان سازی فرهنگی در کشور، با هدف غالب شدن رویکرد فرهنگی در تشکل های فرهنگی، دینی است.

شجره طیبه صالحین، به معنای اخص، در صدد راه اندازی حلقه های تربیتی در مسجد، با هدف ایجاد یا تغییر رفتار در مخاطبان، مبتنی بر مکتب تربیتی اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) می باشد، اما صالحین به معنای عام، به فعال سازی، رونق و احیای مساجد شیعه در آخر الزمان می اندیشد.
تربیت انسان مومن، بصیر، مجاهد، فعال، انقلابی و دارای موضع از اهداف اصلی و اساسی شجره طیبه صالحین است.
صالحین در واقع، بمنزله هموار کردن مسیر ظهور امام عصر (عج)، کادرسازی دوباره برای انقلاب و نیز جریان سازی فرهنگی در کشور، با هدف غالب شدن رویکرد فرهنگی در تشکل های فرهنگی، دینی است. از این رو، اجرای صالحین و یاری رساندن به مجریان و طراحان این طرح عظیم و ارزشمند به مثابه همراهی کردن در پایه گذاری سنت حسنه ای است درست هم وزن تلاش ارزشمند شهیدان گرانقدر رجایی و باهنر، در زمینه راه اندازی امور تربیتی و دبیری پرورشی در نهاد آموزش و پرورش.
اکنون برای اثبات این ادعا که گفته شد تنها با اندکی مجاهدت و سختکوشی با باورمندی و توکل به خدا می توان جریان صالحین را در مساجد کشور به جریان فرهنگی غالب تبدیل کرد، به ذکر شاهد مثالی در این خصوص می پردازم که موضوع قدری ملموس تر شود. همانگونه که طی دو دهه گذشته، تکثیر هیئت های مذهبی از نوع خانگی و کوچک، به شکل خودجوش و مردمی، در جای جای این کشور تبدیل به یک جریان فراگیر شد و کار به جایی رسیده که اینک، مروجان و مبلغان کار هیئتی از آن با عنوان "هیئتی شدن" در مقابل "مسجدی شدن" یاد می کنند، حال نیز می توان با برنامه ریزی مناسب و جلوگیری از انحرافهای احتمالی در مسیر حرکت صالحین، در کمتر از یک دهه، به همین ترتیب، مساجد و هویت بخشی فرهنگی تربیتی به آن را نیز در سرتاسر این مرز و بوم، به جریان غالب فرهنگی کشور تبدیل کرد، البته به شرط آنکه ابتدا برای این کار نیروهای زبده و متخصص لازم را تربیت کنیم و سپس فضای انگیزشی مناسب برای انجام این مهم را در کشور تا حدودی رقم بزنیم.

فواید و ثمرات طرح صالحین

1 – ایجاد میدان رقابت با گروه همسالان و هم سطح

2 – کشف استعدادها و قابلیتهای افراد

3 – رفتار سازی محسوس

4 – پاسخ به شبهات در اسرع وقت

5 – شناخت عمیق نسبت به آحاد مخاطبین

6 – همدردی و همدلی در مشکلات فردی و خانوادگی

7 – نظارت و کنترل فردی نیروها

8 – اصلاح ارتباطات و رقابتهای برونی

9 – بستر سالم دوست یابی

10 – تقسیم کار و تقویت حس مسئولیت پذیری

11 – پاسخگویی مسئول گروه در مقابل مشکلات افراد

وضعیت شکلی گروه در طرح صالحین

تعداد : 15 الی 20 نفر

زمان : 2 شب در هفته

ساعت : حداکثر یکساعت قبل یا بعد از نماز مغرب و عشاء

مکان : مسجد بهترین مکان برای تشکیل جلسه و بعد از آن سایر اماکن مذهبی و منازل

سن : گروه همسالان در مقطع کودکی ، نوجوانی ، جوانی یا بزرگسالی

تحصیلات : سطح تحصیلات گروه باید مشابه و نزدیک به هم باشد

نحوه نشست : حلقه ای ، چهره به چهره روی زمین و بدون تکلف

نحوه بحث : مشارکتی و گفتگوی طرفین

برنامه ها : دارای برنامه معین و لکن منعطف به تناسب شرایط

تشویق و تنبیه : تشویق در ملاء عام و در حضور سایر اعضاء و تنبیه و تذکر بصورت فردی و دور از انظار دیگران

مدیریت : مسئول گروه به روش اقتضائی و به شیوه رهبری ، گروه را هدایت  کند

فعالیتها : کارها بصورت مشارکتی و با تقسیم کار بین اعضاء گروه به پیش میرود

کارکردهای گروه تربیتی طرح صالحین

۱ - کارکرد فردی

۲ - کارکرد جمعی

۳ - کارکرد سازمانی

ادامه نوشته

ارکان گروه تربیتی طرح صالحین

1 – مربی : فردی که به امورات تربیتی ، بصیرتی و معرفتی جهت رشد و تعالی اعضای گروه تسلط لازم داشته باشد.

2 – مسئول گروه : به فردی اطلاق می شود که مدیریت اجرایی گروه را به عهده دارد.

3 – اعضای گروه : تعداد محدود و معینی از افراد همسطح از لحاظ سنی ، تحصیلات و ...

تذکر :

1 – اولویت دارد که مربی و مسئول گروه یک نفر باشد.

2 – در یک مجموعه وجود یک مربی ضرورت دارد.

3 – چند گروه می تواند زیر نظر یک مربی فعالیت داشته باشد.

تشریح مختصر طرح صالحین

اجرای طرح با تشکیل حلقه های تربیتی به تعداد 15 تا 20 نفر شکل می گیرد که یک نفر مربی مطالب مربوط به مسائل تربیتی و سایر موضوعات روز مبتلابه ، افراد را ارائه میدهد.

مباحث بصورت مباحثه طرفین پیش میرود و افراد هر سئوالی داشته باشند ، از استاد یا مربی می پرسند و پاسخ سئوالات خود را در یک فضای دوستانه و صمیمی دریافت می نمایند و در نهایت تمامی مباحث و مطالب با هدایت و راهنمایی استاد جمع بندی می شود.

مهمترین رکن طرح ، ارتباط مربی و استاد با اعضای گروه بصورت یک حلقه متصل در فضای خارج از جلسه می باشد و در این صورت است که حلقه تربیتی مفهوم پیدا می کند.

بهترین حلقه تربیتی آن است که مربی در هر شرایطی بتواند با گروه به سهولت در ارتباط باشد و با آنها ارتباط معنوی و عاطفی داشته و کارهای تربیتی خود را دنبال کند.

تدابیر فرماندهی محترم کل سپاه در خصوص طرح صالحین

1 – طرح صالحین ، اقدام محوری ، عمده و اساسی رده های نیروی مقاومت بسیج در راستای ارتقاء سطح کیفی و معنویت و بصیرت بسیجیان می باشد.

2 – از منظر ما طرح صالحین با تمام ظرافتهایی که دارد مهمترین مأموریت فرهنگی و معنوی ما می باشد.

رهنمودها و مبانی طرح صالحین از نظر مقام معظم رهبری

1 – ایمان کمتر در کلاس بدست می آید ، بیشتر در جلسات موعظه ، در برخورد خوب و بیشتر از همه در رفتار ما و در سوق دادن آنها به نماز ، عبادت ، ذکر ، تضرّع و توسّل بدست می آید.

2 – جوانها ، از معارف بلندی که جزء بهترین آنها ( آثار شهید مطهری ) است ، حتماً استفاده کنید.

3 – مجموعه فکری درست بکنید ، از آدمهای مطمئن ( یک مجموعه اندیشه روز ).

4 – بهره گیری از نیروهای عاطفی در کنار فعالیت عقلی.

5 – جوان اول باید احساس مسئولیت کند ، مثل پر کاهی در امواج حوادث نباشد.

6 – ای بسا با تشکیل کلاس ، معلومات فرد را از دین بالا می بریم ، در حالیکه ایمان او بیشتر نشده است.باید معلومات دینی هم بالا برود.

7 – باید آنچنان خود را بسازید که مثل شمعی پروانه ها را به دور خود جمع کنید.

8 – بسیجی می تواند محور باشد ، انسانهایی را به خود جلب کند ، بیست نفر را به دور خود جلب کند.

9 – انسان برجسته در میدان رزم دارای بنیّه قویّ فرهنگی ، خودجوش در عرصه سیاست ، توانا در تبلیغ دین ، باید اینگونه افراد درست کنید.

هدف و منظور از طرح صالحین

1 – تعالی معنوی توأم با رشد ایمان آگاهانه و بصیرت بسیجیان.

2 – تعلیم و تربیت مدیران و مربیان شایسته و کارآمد در عرصه های مختلف تربیتی ، فرهنگی و ...

3 – تقویت باورهای دینی و توسعه اخلاق و رفتارهای اسلامی در میان آحاد بسیجیان و ...

طرح صالحین در یک نگاه

وَلَقَد کَتَبنَا فِی الزَّبُورِ مِن بَعدِ الذِّکرِ أنَّ الأرضَ یَرِثُهَا عِبَادِیَ الصَّالِحُونَ

به منظور تقویت ایمان و معرفت بسیجیان در پایگاههای بسیج و پرورش استعدادهای جوان ، تربیت نیروی کادر در عرصه های مختلف ، مرحله اول این طرح در پایگاههای مساجد و محلات بوسیله سه عنصر اصلی ( امام جماعت مسجد ، فرمانده پایگاه و مربیان تربیتی ) برای بسیجیان به اجرا در می آید و پس از اصلاح و بازنگری و تطبیق آن با وضعیت اقشار در آن مجموعه ها به تدریج پیاده سازی می شود.