آموزش نظامی

تاریخچه نارنجک های دستی    

نارنجک های دستی یکی از قدیمی ترین سلاح هایی است که در جنگها از آنها استفاده شده است.

 بر طبق اکثر کتب تاریخی از زمانی که ماجرای جنگها ثبت گردید نوعی نارنجک به کار میرفته است یکی از قدیمیترین نارنجکها توسط چینیها توسعه پیدا کرد آنها گلوله گلی یا کوزه هایی با دهانه گشاد را از مارهای زنده و سمی و یا عقربها پر کرده و به طرف دشمن پرتاب میکردند و در نتیجه نیش مار و عقرب تلفاتی بر دشمن وارد میکردند احتمالا بسیاری از این صدمات در نتیجه ترس از این جانوران بوده است.

عيب بزرگ اين نوع نارنجكها هجوم مارها به طرف فرد پرتاب كننده كوزه بوده است.
بعدها طی سالهای 1677 تا 1905 در کوزه های گلی باروت ریخته و یک فتیله باز ،مانند فتیله شمع بر روی آن نصب میکردند این کوزه ها پس از روشن کردن فتیله به داخل دسته دشمن پرتاب میشد  در این بین مشکلی وجود داشت که وقتی نارنجک به زمین میرسید فتیله قبل از روشن کردن باروت ،خاموش و یا که این کوزه پس از برخورد به زمین میشکست و باروت قبل از انفجار در فضای باز بدون اینکه صدمه ای به دشمن بزند می سوخت
در سال 1913 آلمانیها یک نوع نارنجک ساختند ه برای اولین بار از فتیله تأخیری زمانی مکانیکی و قابل اطمینان در آن استفاده شده بود در طول جنگ جهانی اول برای جبهه مقابل آلمان اثرات مخرب این نارنجک به خوبی مشهود بود انگلیسیها برای مقابله با آن ،وسیله ای به نام مایلز بمب تهیه کردن که یک نوع بمب بود
آمریکاییها ضمن مطالعه نارنجک آلمانی و انگلیسی طرح کاملی که مزایای هر دو را دارا بود تحت عنوان نارنجک شماره 1 تولید کردند که اصطلاحا به آن آناناس میگفتند این نارنجک اولین نارنجک از سری نارنجکهای کنونی بود.

مشخصات نارنجک:
نارنجک سلاح پرتابی کوچکی است به وزن 1 تا 2 پوند که آن را بمب دستی هم گفته اند زیرا ممکن است حاوی یک ماده انفجاری یا شیمیایی باشد، نارنجک هایی که با دست پرتاب می شوند با عنوان نارنجک های دستی طبقه بندی می گردند. نارنجک توسط فرد مورد استفاده قرار می گیرد و در موقعیت های مختلف تاکتیکی در دسترس است. نارنجک های دستی به هنگام حمایت از واحدهای کوچک در درگیری های تن به تن ،سنگرها و تجهیزات دشمن به کار می روند.
یک ویژگی اساسی، نارنجک دستی را از دیگر سلاح های موجود متمایز می کند. این عامل منحصر به فرد این است که به منظور آسیب رساندن لازم نیست آن را با همان دقتی که گلوله شلیک می شود، استعمال کرد. دیگر تفاوتهایی که نارنجک با دیگر سلاح ها دارد عبارتند از:
1 - برد کوتاه:
منظور از برد یک نارنجک دستی فاصله متوسطی است که فرد می تواند این وسیله را پرتاب کند. این برد تنها به وسیله محدود نیست ، به قدرت فردی که آن را پرتاب می کند بستگی دارد.
2 - کوچکترین شعاع خطر موثر:
شعاع خطر موثر عبارت است از محیط منطقه مدور اطراف منطقه انفجار است. برای افرادی که در این منطقه هستند احتمالاً 50 درصد تلفات وجود دارد. البته خارج از این محیط هم ممکن است تلفات وجود داشته باشد. شعاع خطر موثر نارنجک، در مقایسه با شعاع خطر موثر یک خمپاره کوچک کم، و در انواع نارنجک ها این شعاع متفاوت است.
3 - عمل تاخیری ماسوره:
عمل تاخیری ماسوره به علت وجود عامل تاخیری زمانی در آن است. این حالت باعث می شود که نارنجک با ایمنی پرتاب شود. بیشتر نارنجک های دستی استاندارد دارای ماسوره های تاخیری هستند و قسمت عمده آنها در اثر ضربه منفجر نمی شوند. و فقط پس از سوختن عامل تاخیری ماسوره که انفجار صورت می گیرد .
نارنجک  دستی را می توان یا یک ترقه ی معمولی مقایسه کرد یک ترقه دارای بدنه ای است که از باروت یا ماده سریع الاشتعال پر  شده و یا یک شعله کوچک منفجر می شود وقتی که فتیله روشن می شود به طرف پایین می سوزد تا این باروت را مشتعل کند اشتعال باروت بدنه ی کاغذی را می ترکاند اگر چه یک نارنجک دستی از مواد مختلف ساخته شده ولی تقریبا به همان حالت عمل می کند و دارای همان قسمت هایی است که یک ترقه دارا می باشد. نارنجک بمب دستی کوچک حاوی مواد منفجره یا عامل شیمیایی است و بر علیه نفرات ، سنگرها، خودرو ها و تجهیزات دشمن به کار می رود.

ساختمان نارنجک:
بدنه: قسمتی از نارنجک است که ماده انفجاری یا شیمیایی را در خود جای می دهد و شکل ظاهری نارنجک را تشکیل می دهد. بدنه ممکن است از هر ماده ای ساخته شود و کافی است که بتواند این مواد را در خود جا داده و نگه دارد و احیانا به عنوان ترکش مورد استفاده قرار گیرد. نارنجک در اشکال مختلف (کره ای ، استوانه ای، خمره ای و ...) است و جنس آن نیز از چدن، آلومینیم، پلاستیک و .... می باشد. بدنه همه نارنجک ها تو خالی است ( برای جای دادن ماده شیمیایی یا منفجره در خود) و در آنها سوراخی تعبیه شده است که می توان ماسوره را در میان مواد اصلی قرار داد و به بدنه پیچاند و در رنگهای مختلف تولید میشود.
خرج اصلی:   عبارت است از ماده شیمیایی یا منفجره ای که درون بدنه نارنجک قرار می گیرد. همین ماده به نارنجک ویژگی خاصی می دهد و ماموریت آن را تعیین می کند. خرج اصلی ممکن است ماده منفجره TNT، پنتولیت یا از دیگر ترکیبات شیمیایی باشد.
ماسوره: یک وسیله مکانیکی و شیمیایی است که از طریق زنجیره ای از عمل ها و عکس العمل های مکانیکی و شیمیایی پس از طی زمان تاخیر مشخص، موج انفجار یا حرارت تولید می کند و بر دو نوع است:

 1 - ماسوره انفجاری: که در نارنجک های انفجاری به کار می رود و زمان تاخیر آن 3 الی 6 ثانیه است.
2 - ماسوره اشتعالی: که در نارنجک های شیمیایی به کار می رود و زمان تاخیر آن 2 الی 4 ثانیه است.

ساختمان ماسوره:
1 - بدنه ماسوره : که روی بدنه نارنجک پیچ می شود و قطعات زیر در آن به کار می رود.
2 - حلقه و ضامن :  که اهرم مانع ضارب را در بدنه ماسوره نگه می دارد .
3 - اهرم مانع ضارب :  زمانی که پیم ضامن خارج گردد ، آخرین نگهدارنده ضارب میباشد و به محض رها شدن اهرم ضارب به چاشنی ضربه می زند .
4 - ضارب یا سوزن : توسط فشاری که فنر سوزن به آن وارد میسازد به چاشنی ضربتی ضربه زده و باعث عمل کردن آن میشود.

5 - فنر ضارب : که ضارب را با فشار به سمت چاشنی ضربتی پرت می کند.
6 - چاشنی ضربتی :  که به محض برخورد با خرج حساس، تولید شعله وحرارت کرده ، خرج تأخیر را مشتعل میسازد.
7 - خرج تأخیر :  که بین چاشنی ضربتی اصلی قرار می گیرد و شعله و حرارت را با تأخیر معینی به چاشنی اصلی میرساند.
8 - چاشنی اصلی : در نارنجکهای انفجاری تولید موج انفجار کرده و خرج اصلی را منفجر میکند و در نارنجکهای شیمیایی تولید شعله کرده و خرج اصلی را مشتعل میکند.این نوع چاشنی در بعضی از نارنجکهای آموزشی نیز استفاده میشود .

  عملکرد ماسوره:
الف- وقتی حلقه ضامن را از ماسوره جدا می کنند، برای جدا کردن اهرم از بدنه ماسوره مانعی وجود ندارد. فقط نیروی دست است که اهرم را به بدنه و ماسوره نگه می دارد.
ب- وقتی که اهرم رها می شود، فشار ضارب که با حالت فنری زیر اهرم مهار شده است، پس زده می شود.
پ- وقتی که اهرم با فشار فنر از سوزن از بدنه نارنجک دور می شود ضارب بر روی محور خود چرخشی می کند و با چاشنی ضربتی برخورد می نماید.
ت- وقتی ضربه ضارب نواخته می شود چاشنی ضربتی با زدن جرقه حرارت ایجاد می کند و خرج تاخیری را مشتعل می سازد

اقدامات تأمینی نارنجک

1 – نارنجک را با استفاده از حلقه ضامن حمل ونقل و آویزان نکنید

2 – زمانی ضامن را خارج کنید که بخواهید از آن استفاده کنید

3 – تا قبل از پرتاب نارنجک ضامن آنرا دور نیندازید

4 – نارنجک را در اختیار افراد ناشی قرار ندهید

5 – نارنجک را در گرمای زیاد و محیط مرطوب قرار ندهید

6 – هیچگاه اهرم را در دست رها نکنید

7 – قبل از پرتاب مواظب باشید مانعی در مسیر پرتاب نباشد و یا محیط به طرف ما شیب نداشته باشد

8 – به هنگام پرتاب بایستی اهرم کف دست و چهار انگشت روی بدنه نارنجک قرار گیرد