اخبار نظامى
اخـبـار جـمع (خبر) و در لغت به معناى آگاهى و اطّلاع است  و در اصطلاح ، (اطّلاعى اسـت پـرورش نـيـافـتـه و خـام كـه چـنـانچه به وسيله عناصر اطلاعاتى بررسى ، پرورش و تـاءيـيد شود، به صورت اطّلاع درمى آيد و براى فرماندهان به منظور اخذ تصميمات صحيح قابل بهره بردارى مى شود).
بـنـابـرايـن بـه كـليـه خـبـرهـايـى كـه هـنـوز صـحـّت و سـقـم آنـهـا مـشـخـص نـشـده و احـتـمـال صـدق و كـذب در آنـهـا داده مـى شـود اخـبار نظامى گويند. مانند: مشاهدات ، گزارش ها، شـايعات ، اسناد، مواد، عكس ها، گفت و شنودها و... در ارتباط با روشن شدن وضعيت دشمن حقيقى يا احتمالى و منطقه عمليات .
اين اخبار مى تواند واقعى يا جعلى ، درست يا نادرست ، دقيق يا مبهم ، و خوشايند يا ناخوشايند باشد.
واژه خـبـر در آيـاتـى از قـرآن كـريـم آمـده اسـت . بـه عـنـوان مثال در آيه اى از قول حضرت موسى به خانواده اش مى فرمايد:
(اِنّى انَسْتُ ناراً لَعَلّىَّ اتي كُمْ مِنْها بِخَبَرٍ...)
من آتشى ديدم ! (مى روم ) شايد خبرى از آن براى شما بياورم .
مترادف واژه خبر، كلمه (نباء) است كه در منابع اسلامى و در قرآن به كار رفته است :
(يا اَيُّهَا الَّذينَ امَنُوا اِنْ جاءَكُمْ فاسِقٌ بِنَبَاءٍ فَتَبَيَّنُوا اَنْ تُصيبُوا قَوْماً بِجَهالَةٍ فَتُصْبِحُوا عَلى ما فَعَلْتُمْ نادِمينَ)
اى كـسـانى كه ايمان آورده ايد! اگر شخص فاسقى خبرى براى شما بياورد، درباره آن تحقيق كنيد. مبادا به گروهى از روى نادانى آسيب برسانيد و از كرده خود پشيمان شويد.


اطلاعات نظامى
اطـّلاعـات در اصطلاح نظامى اخبارى است كه به وسيله عناصر اطلاعاتى پرورش يافته و به عبارت ديگر به نتيجه معتبرى كه از جمع آورى اخبار مربوط به دشمن حقيقى يا احتمالى و مناطق (جـغـرافـيـايـى ، و پـرورش آن بـه دسـت مـى آيـد، اطـلاعـات نـظـامـى گـويـند. اطلاعات نظامى شامل دو قسمت است : اطلاعات رزمى و اطلاعات استراتژيكى .


1 ـ 2 ـ اطلاعات رزمى
دانـسـتـنـى هـاى مـربـوط بـه زمـيـن ، شـرايـط جوّى ، مشخصات محلّى و دشمن در منطقه عمليات را اصـطـلاحـاً (اطـلاعـات رزمـى ) مـى نـامـنـد كه فرماندهان نظامى در طرح ريزى و اجراى عمليات تاكتيكى از آنها بهره بردارى مى كنند.
اطـلاعـات رزمـى مـمـكـن اسـت بـه وسـيله خود يگان ، قرارگاه بالاتر، قرارگاه پايين تر و يا قـرارگـاه هـمـجـوار كـسـب گردد و يا از منبع خارجى تهيه شود. اطلاعات رزمى داراى دو هدف مى باشد:
يك ـ به حدّاقل رساندن شكّ و ترديد، پيرامون جوّ، زمين و دشمن . تا فرماندهان جهت اخذ تصميم با واقعيت ها روبه رو باشند.
دو ـ بـا اجراى اقدامات حفاظتى ، تاءمين نيروهاى خودى برقرار، و تحركّات و فعاليت هاى آنان از ديد دشمن مخفى شود.


2 ـ 2 ـ اطّلاعات استراتژيكى
اطـّلاعـات استراتژيكى اطّلاعاتى است كه به عنوان پايه و اساس در جهت انتخاب خط مشى ها و اقـدامـات تـاءمـيـنـى كشور در زمان صلح و طرح هاى نظامى در رده ملّى و بين المللى به كار مى روند. اطلاعات استراتژيكى شامل موارد زير است :
اطـّلاعـات مـربـوط بـه نـقـشـه هـا و نـمـودارهـا؛ بـررسـى سـواحـل و بـنـادر، رودخـانـه هـا، آب و هـوا، بـررسـى مـسـائل سـيـاسى ، اجتماعى ، اقتصادى ، فرهنگى ، نظامى و بررسى هاى سازمان و نوع آموزش نـيروهاى زمينى ، هوايى ، دريايى و نيروهاى ملّى تمامى كشورهاى خارجى اعمّ از دوست و دشمن . البته برخى از اين موارد در اطّلاعات تاكتيكى هم مطرح مى شود.


3 ـ 2 ـ تفاوت ميان اطّلاعات رزمى و استراتژيكى
يـك ـ اطّلاعات رزمى به طور عموم مورد استفاده فرماندهان نظامى قرار مى گيرد، امّا از اطّلاعات استراتژيكى هم فرماندهان نظامى و هم طراحان و سياستمداران حكومتى استفاده مى كنند.
دو ـ اطـّلاعـات رزمـى بـه چـهـار عـامـل شـرايـط جـوّى ، زمين ، مشخصات محلى و دشمن در يك منطقه عـمـليـات مـحدود مى شود؛ ليكن اطلاعات استراتژيكى در سطح جهانى و در مورد كلّيه كشورها، خواه دوست و خواه دشمن مطرح مى باشد.
سه ـ اطلاعات رزمى معمولاً در زمان جنگ تهيه مى گردد، امّا اطلاعات استراتژيكى بايد به طور دائم (چـه زمـان جـنـگ و چـه زمـان صـلح ) جـمـع آورى و كـسـب گـردد تا دولت و سياستمداران در موضعگيرى ها و خط مشى ها دچار مشكل نشوند.
چـهـارـ در تـهـيـه اطلاعات رزمى ، سرعت عناصر اطّلاعاتى در جمع آورى اطّلاعات و رساندن به مـوقـع آن بـراى فـرمـانـدهـى نـقـش حياتى دارد؛ زيرا تصميم گيرى هاى فرمانده در عمليات ، لحـظـه اى اسـت و هـر لحـظـه ، بـايـستى براساس اطّلاعات رسيده تاكتيك ها را تغيير دهد؛ ولى اطّلاعات استراتژيكى جز در موارد استثنايى ، به تدريج و به مرور زمان تهيه مى شود.


اطلاعات فنى
اطـلاعـات فـنـى ، اطـلاعـاتـى اسـت مـربـوط بـه پـيـشـرفـت و مـقـايـسـه فـنـون نـظـامـى بـالفـعـل كـشـورهـاى خـارجـى ، غـنـائم جـنـگـى ، آزمـايـش وسـايـل و تـجـهـيـزات دشـمـن ، ارزيـابـى تـجـهـيـزات و تـاءثـيـر وسايل و تجهيزات خودى بر تجهيزات دشمن .


اطلاعات ترتيب نيرو
اطـلاعـات تـرتـيـب نـيـرو، اطلاعاتى است از دشمن درباره تركيب ، گسترش ، استعداد، آموزش ، لجستيك ، كارآيى رزمى ، تاكتيك و...


حفاظت اطلاعات
بـخـشـى از اطـلاعـات رزمـى ، حـفـاظـت اطـلاعـات است كه با عمليات پدافندى ، اخبار خودى را از دسـتـرسـى جاسوسان بيگانگان حفظ مى نمايد و تاءثير فعاليت دشمن را خنثى مى كند. همچنين از پـرسـنـل خـودى در مـقـابـل فـعـاليـت هـاى عـنـاصـر دشـمـن جـهـت خـرابـكـارى ، دلسرد شدن و سرخوردگى آنان ، حفاظت مى نمايد.
وظايف
فرماندهان هر يگان ، براى اجراى عمليات و رسيدن به اهداف مورد نظر به اطلاعاتى در زمينه كـيـفـيـّت و كـمـّيـت نـيـروى خـودى ، نـيـروى دشـمـن و بـرخـى عـوامـل مـؤ ثـّر و كـارسـاز در عمليات ها نيازمندند. آنان بايد نسبت به آنچه كه مى خواهند انجام دهـنـد، آگـاهـى و شـنـاخـت كـامـل داشـتـه بـاشـنـد، تـا بـتـوانـنـد خـوب عمل كنند.
بـه تـحـقـيـق انـسـان در هـمـه حـركـت ها و فعاليت هاى خويش نيازمند شناخت و معرفت است و نبايد كـوركـورانـه بـه اقـدامـى دسـت بـزنـد. امـيـر مـؤ مـنـان عـلى (ع ) بـه كميل بن زياد مى فرمايد:
(يا كُمَيْل ما مِنْ حَرَكَةٍ اِلاّ وَ اَنْتَ مُحْتاجٌ مِنْها اِلى مَعْرِفَةٍ)
كميل ! هيچ حركتى نيست مگر آن كه تو در آن به (اطلاعات ) و شناختى نيازمندى .
فـرمـانـده هـر چـند از دانش عمومى يا تخصّصى برخوردار باشد، در رزم و عمليات هاى نظامى نيازمند اطلاعات خاصّ جنگى و نظامى است تا براساس آن ، طرح ريزى كند و به هدايت نيروهاى تـحـت امـرش بـپـردازد. از اين رو وظيفه واحد اطلاعات اين است كه با فراهم ساختن اطلاعات مورد نـيـاز، فـرماندهان را در تصميم گيرى و طرح ريزى عمليات ، يارى بخشد و با اخذ شيوه هاى مناسب جهت تسهيل اجراى صحيح ماءموريت فرماندهان ، راهكارهاى مناسبى پيشنهاد نمايد و از طريق گـزارش هـا، بـرآوردهـا و... اطـلاعـات مـوثـّق را بـه مـوقع در اختيار آنان قرار دهد. وظايف واحد اطلاعات رزمى در موارد زير خلاصه مى شود:


جمع آورى اخبار
وظـيـفـه اوّليـه اطـلاعـات رزمـى ، جـمـع آورى اخـبار از منابع آشكار و پنهان است و اين مهمّ داراى مراحل زير مى باشد.
الف . پـيـشـنـهاد عناصر اصلى اخبار (درصورتى كه فرمانده عناصر اصلى اخبار را در اختيار نداشته باشد).
ب . گرفتن ساير نيازمندى هاى اطلاعاتى فرمانده .
ج . نظارت بر فعاليت هاى عوامل جمع آورى اطلاعات و هماهنگ كردن و هدايت آنها.
د. گزارش اخبار جمع آورى شده و اطلاعات حاصل از آنها با رده هاى مافوق (طبق شرح وظايف ).


پرورش اخبار
يكى ديگر از وظايف واحد اطلاعات رزمى ، پرورش اخبار جمع آورى شده از منابع متعدّد است و اين امر شامل مراحل زير است :
الف . ثـبـت : هـر خـبـر بـه مـحـض ورود بـه واحـد، بـايـد بـا ذكـر مـشـخـصـات كامل ثبت گردد تا در انجام مراحل بعدى با مشكل روبرو نگردد.
ب . ارزيـابـى : اخـبـار پـس از ثـبـت از لحـاظ مـنـبـع و محتوا مورد ارزيابى قرار مى گيرد و در صورت تاءييد به مرحله بعدى راه پيدا مى كند.
ج . تـقـاطـع : هـر خـبر پس از گذشتن از مرحله ارزيابى بايد با اخبار منابع ديگر تقاطع داده شـود و در صـورت نـبـود تـعـارض بـيـن آنـهـا جـهـت انـجـام مراحل بعدى در دستور كار قرار گيرد.
د. تـفـسـير: اخبار وارده پس از گذراندن مراحل قبلى به مرحله تفسير مى رسد، در اين مرحله واحد اطـلاعـات بـا تـوجـّه بـه اخـبـار ديـگـر بـه تـفـسـيـر خـبـر وارده مـى پـردازد كـه حاصل اين تفسير را اطلاعات مى گويند.
ه‍ . تـحـليـل : پـس از اسـتـخـراج اطـلاعـات از اخـبـار جـمـع آورى شـده ، نـوبـت بـه تـحليل اطلاعات مى رسد كه طى آن پى آمدها و آثار احتمالى و تحركات آتى دشمن بررسى و پيش بينى مى شود.


طبقه بندى اطلاعات
از ديـگـر وظايف اين واحد طبقه بندى اطلاعات است و اين كار با توجه به تعاريف ارائه شده از طـبـقـات پـنـجـگـانـه (عـادى ، مـحـرمـانـه ، خيلى محرمانه ، سرّى ، به كلّى سرّى ) توسط واحد اطلاعات صورت مى گيرد و مبنايى براى انتشار اخبار مى گردد.


انتشار اخبار
پـس از مـعـين كردن طبقه بندى اطلاعات ، با توجه به افرادى كه صلاحيت دسترسى به آن را دارند محدوده انتشار آن نيز معين مى گردد.


اجراى اقدامات حفاظتى
يـكى ديگر از مسؤ وليت هاى واحد اطلاعات جلوگيرى از افشاء اطلاعات مى باشد كه بخش عمده آن بـا طـبقه بندى در انتشار و همكارى و هماهنگى با واحد حفاظت اطلاعات تعيين مى گردد و بخش ديـگـر آن بـا انـجـام اقـدامـات حـفـاظـتـى (مـانـنـد بـه كـارگـيـرى وسـايـل مـخـصـوص جـهت نگهدارى اسناد طبقه بندى شده و انهدام به موقع اسناد و...) تاءمين مى شود.


آموزش ، توجيه و همراهى
آمـوزش افـراد مـسـاعـد و تـوجـيـه يـگان هاى آماده براى رزم و همراهى آنها درصحنه هاى رزم جهت راهنمايى و ارسال گزارش به رده هاى بالاتر نيز از وظايف واحد اطلاعات مى باشد.
نيازمندى هاى اطلاعاتى