مولفه های تاثیرگذار بر نشاط اجتماعی و سلامت روان
تعريف شادي عبارت است از هيجاني که در اثر محرک هاي دروني و بيروني، ارگانيسم را به جهت انبساط عضلاني و رواني سوق مي دهد. دکتر رضا مهدوي روان پزشک در گفت وگو با خراسان مي گويد: ماهيت شادي در انسان غريزي است اما نوع و چگونگي آن به يادگيري و متغيرهاي محيطي و فرهنگي بستگي دارد. هم چنين بايد بين شادي و نشاط تفاوت قائل شد. شادي يک هيجان با تظاهرات بيروني و گذراست اما نشاط يک احساس انبساط دروني است که پايدار و بادوام است. شادي با هيجان هايي مثل خنده و لبخند همراه است اما نشاط، احساسي همراه با بهجت است که موجب احساس خوشايند در فرد مي شود. تجربه نشان مي دهد که شادي ناشي از مصرف داروهاي روان گردان، مواد مخدر، الکل و ...بسيار کوتاه و گذراست و اندوه و افسردگي ازجمله تبعات آن است اما نشاط ناشي از لذت دروني پايدار و بادوام است. نکته اين جاست که محرک هاي بسياري در شکل گيري نشاط اجتماعي تاثيرگذار است و شادي و نشاط بر يکديگر تاثير متقابل دارد.بديهي است که دست يافتن به نشاط مستلزم داشتن سلامت روان، وجود محرک هاي محيطي در پيرامون فرد و زندگي اجتماعي است. اين مولفه ها نه فقط در پديد آمدن نشاط اجتماعي بلکه در شکل گيري شخصيت سالم فرد نقش موثري دارد.دکتر مهدوي با اشاره به ارتباط بين سلامت روان و نشاط اجتماعي مي گويد: بهداشت روان يعني تامين سلامت رواني فردي و اجتماعي، پيشگيري از ابتلا به اختلالات رواني و درمان مناسب و بازتواني اين اختلالات در صورت بروز . در جامعه امروزما علايمي وجود دارد که نشان مي دهد سلامت روان مردم در معرض تهديد قرار دارد. نداشتن شادي و نشاط در درازمدت يکي از اين علامت هاست هم چنين داشتن نگراني مفرط، بي خوابي ، عصبانيت دائم، وضعيت آشفته، ترس شديد از وقايع زندگي نشانه نبود بهداشت روان و به خطر افتادن سلامت روان است.بديهي است که گروه هاي آسيب پذير جامعه يعني زنان، کودکان و سالمندان بيشتر در معرض آسيب هستند.
نکته اين جاست که مشکلات مربوط به بهداشت روان به اندازه مشکلات جسمي مورد توجه قرار نمي گيرد. علت اصلي آن نبود آموزش کافي درباره بهداشت روان و اهميت آن است. بسياري از مردم نبود شادي و نشاط را مشکل نمي پندارند و علاوه بر اين اطلاعات بسيار کمي از بيماري هاي اعصاب و روان دارند. در جامعه امروز ما بسياري از مسائل رواني ناديده گرفته مي شود يا تلقين فرض مي شود، در حالي که مي توان به مردم آموزش کافي داد تا مشکلات روحي و رواني خود را جدي بگيرند.
وسايل ورزشي که در بسياري از بوستان ها نصب شده است فقط آفتاب و باران مي بيند و کمتر از آن استفاده مي شود زيرا نشاط اجتماعي لازم براي استفاده از آن ها وجود ندارد. محمد مهدي گلمکاني مدير کل اداره سلامت شهرداري تهران با اشاره به اين مطلب به ايسنا مي گويد: نه فقط بانوان بلکه آقايان هم اگر از نظر سلامت روان در وضعيت مطلوبي نباشند و نشاط اجتماعي نداشته باشند، حتي در صورتي که در مجاورت استخر، سونا يا جکوزي هم باشند، باز هم از اين امکانات استفاده نمي کنند.در اين ارتباط سيد حسن موسوي چلک رئيس انجمن مددکاري اجتماعي ايران به خراسان مي گويد: نشاط اجتماعي محدود به يک فعاليت مشخص نمي شود و استفاده نکردن از اين وسايل به تنهايي به معناي نبود نشاط اجتماعي نيست. به طور کلي جايگاه ورزش در زندگي مردم ما به علت مشغله هاي فراوان در زندگي شغلي و خانوادگي فراموش شده است فقط در برخي روزهاي تعطيل مردم به ورزش در فضاهاي باز و استفاده از امکانات ورزشي تمايل پيدا مي کنند و از اين امکانات استفاده مي کنند.وي با اشاره به اين که نشاط اجتماعي يعني شرايطي که افراد از آن احساس رضايت کنند و پويايي داشته باشند، تصريح مي کند: به عنوان مثال مردم در ماه محرم با شرکت در مجالس عزاداري احساس رضايت، پويايي و نشاط دروني مي کنند زيرا براي امام حسين (ع) کار مي کنند يا کسي که در حرفه خود مي تواند کار مفيدي انجام بدهد، احساس رضايت شغلي دارد، فردي که در يک کانون فرهنگي، ادبي کار مي کند به علت کارهايي که در کانون انجام مي دهد، احساس نشاط و رضايت بيشتري دارد. دقت کنيد هر قدر بهره وري افزايش يابد و فرد احساس کند براي جامعه اش مفيدتر است احساس نشاط بيشتري خواهد کرد.هم چنين گسترش نشاط اجتماعي به سياست گذاري صحيح در حوزه اجتماعي مرتبط است. يکي از مولفه هاي تاثيرگذار در اين حوزه که سياست گذاران مي توانند آن را در نظر بگيرند، تقويت هويت فرهنگي افراد است. هويت قومي، ملي و ديني مولفه هاي اصلي هويت فرهنگي است و تقويت اين حوزه ها به افزايش نشاط اجتماعي منجر مي شود. به اين ترتيب که مي توان با تدارک جشنواره غذاهاي محلي، مسابقات محلي مانند کشتي، جشنواره آيين هاي محلي و ... هويت فرهنگي را تقويت کرد و نشاط اجتماعي را افزايش داد.
تقويت هويت فرهنگي به افزايش تعامل اجتماعي ، وفاق اجتماعي و انسجام مردم کمک مي کند و جامعه اي که داراي اين مولفه ها باشد، بي گمان با نشاط تر خواهد بود.
مردم نبايد همواره چشم به راه کمک هاي دولت باشند؛ بايد ظرفيت هاي محله يا جامعه را براي تقويت اين هويت فرهنگي شناسايي کنند. اگر احساس تعلق و مسئوليت اجتماعي وجود داشته باشد به جاي گسست بين نسلي، پيوند نسل ها در جامعه رخ خواهد داد.